Gmina Ciechocin
miejsce piękne z natury...

Ciechocin to Gmina o bogatej i barwnej historii, sięgającej czasów średniowiecznych. Pierwsza wzmianka o Ciechocinie pochodzi z 6 października 1250 r. Zostaje on wymieniony w dokumencie wydanym w Sieradzu zawierającym porozumienie między księciem kujawskim i łęczyckim Kazimierzem a biskupem włocławskim Michałem. Dokument ten zawiera nazwy miejscowości, które należały do biskupstwa włocławskiego na terenie Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej. Biskupom kujawskim wyjątkowo zależało na włączeniu Ciechocina do swojego kompleksu dóbr. W swoich staraniach uciekali się nawet do Stolicy Apostolskiej. W 1259 r. zostały wydane dwie papieskie bulle. Na ich mocy papież Aleksander IV objął opieką biskupie posiadłości na Kujawach i Ziemi Dobrzyńskiej. Wśród wymienionych miejscowości pojawia się Ciechocin.

Dnia 13 czerwca 1262 r. w Lubaniu zostaje wydany akt lokacyjny Ciechocina oraz dwóch innych miejscowości położonych obecnie na terenie gminy: Miliszew oraz Małszyc. Dla biskupów włocławskich istotne było prawidłowe funkcjonowaniu dóbr. Niektóre źródła i opracowania przedstawiają Ciechocin jako dawne miasto (oppidum). Wskazuje to na duże plany, jakie z rozwojem Ciechocina wiązali jego właściciele.

W czasach średniowiecznych wzniesiono tu zamek książąt kujawskich, który z czasem stał się własnością biskupów. Był to prosty, murowany dwór obronny, zbudowany na planie zbliżonym do kwadratu. Budowla nie miała ozdób, poza dwoma kamieniami z herbami, które umieszczono na ścianie frontowej. Na jednym znajdował się herb Doliwa – godło rodowe Nałęczów, na drugim zaś godło biskupa Dembowskiego-Jelita.

W omawianym okresie obszar gminy znajdował się w rękach Zakonu Krzyżackiego do 1343 r. Jest to data zjazdu w Kaliszu, na którym Kazimierzowi Wielkiemu udało się odzyskać Ciechocin wraz z Ziemią Dobrzyńską. W 1396 r. tereny te wróciły do Krzyżaków, by w roku 1410 ponownie trafić do macierzy. Dnia 24 września 1410 r. król Władysław Jagiełło rozesłał z Ciechocina do domu swoje wojsko po zwycięskiej wojnie z Krzyżakami.

Kolejne lata to czas rozkwitu, dzięki licznym przywilejom i swobodom, jakie mieszkańcom Golubia nadał Kazimierz Jagiellończyk. Zniesienie podatków i ceł przyczyniło się do rozwoju handlu w samym mieście i najbliższej okolicy. Dobrą passę przerwał potop szwedzki. W latach 1655-1657 Ciechocin znajdował się w posiadaniu najeźdźców, którzy pustoszyli okolicę. Wielkość zniszczeń wymusiła rozpoczęcie odbudowy Ciechocina, Elgiszewa, Miliszew i Nowej Wsi. Niedługo później, w 1709 r. tereny dotknęła epidemia dżumy, która trwała do roku 1710. Dodatkowe spustoszenia poczyniła wojna północna (1700 – 1725). Po jej zakończeniu Ciechocin długo nie mógł podźwignąć się z ruiny. Ponowną odbudowę rozpoczął biskup Antoni Sebastian Dembowski. W latach 1753-1755 odbudowano most, browar, karczmę, oficyny, młyny, tartak i cegielnię.

W czasach zaborów Ciechocin był wsią graniczną. Na Drwęcy przebiegała granica zaboru pruskiego i rosyjskiego, a między Ciechocinem a Elgiszewem istniało połączenie promowe. Wart odnotowania był podział administracyjny jaki wprowadzono po upadku powstania styczniowego w 1864 r. Wraz 
z podziałem na gubernie i powiaty wprowadzono nowy podział na gminy wiejskie. Mniej więcej z dwóch gmin powoływano jedną nową. Ciechocin z większością obszarów współczesnej Gminy wszedł w skład powołanej Gminy Nowogród.

Po zakończeniu I wojny światowej Gmina Nowogród weszła w skład województwa warszawskiego. W 1933 r. wprowadzono formalny podział gmin na gromady wiejskie, które obejmowały jedną lub kilka wsi. Gmina została podzielona na gromady: Ciechocin, Macikowo, Miliszewy, Nowawieś, Nowogród, Paliwodzizna, Rudaw, Sitno, Węgiersk.

Północne tereny Gminy, które należały zaboru pruskiego po 1918 r. weszły w obręb powiatu wąbrzeskiego. Na podstawie ustawy scaleniowej z 1933 roku, ujednolicono samorząd gminny w całym kraju. Na północ od rzeki Drwęcy powołano gminę Kowalewo oraz Podzamek Golubski w powiecie wąbrzeskim. W skład tych gmin włączono obszary współczesnej gminy Ciechocin na północ od Drwęcy.

Po wybuchu II wojny światowej, na mocy dekretu Hitlera z 8 października 1939 roku, Ciechocin został wcielony do Rzeszy jako tzw. Okręg Gdańsk – Prusy Zachodnie. Był to czas ograniczenia praw ludności polskiej, germanizacji, rozwiązano wszelkie polskie urzędy i instytucje. Ciechocin został wyzwolony spod okupacji hitlerowskiej 23 stycznia 1945 r.

Po zakończeniu działań wojennych zaczęto przygotowania do zmian w podziale administracyjnym kraju niższego szczebla. Gminy zastąpiły mniejsze jednostki – gromady. Na podstawie uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 5 października 1954 roku utworzono Gromadzkie Rady Narodowe: Ciechocin, Działyń, Golub-Dobrzyń, Nowogród i Świętosław. W 1972 roku na podstawie ustawy o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, Gromadę Ciechocin połączono
z Gromadą Świętosław. Z obszaru połączonych gromad powołano gminę Ciechocin z siedzibą władz w Ciechocinie. W skład Gminy Ciechocin weszły sołectwa: Ciechocin, Elgiszewo, Małszyce, Miliszewy, Morgowo, Nowa Wieś, Piotrkowo, Rudaw i Świętosław. Od 1 stycznia 1973 roku swoje funkcjonowanie rozpoczął Urząd Gminy.

W dniu 27 maja 1990 roku weszła w życie nowa ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Tego dnia przeprowadzono pierwsze wybory do rad gminnych.

Do końca 1998 r. Gmina Ciechocin należała do województwa toruńskiego. Wraz z reformą administracyjną przywracającą powiaty i ustanawiającą nowe województwa, Gmina Ciechocin została włączona w skład powiatu golubsko-dobrzyńskiego i województwa kujawsko-pomorskiego.

Bibliografia:

1. Górski K., Granice pomiędzy diecezjami płocką i włocławską w rejonie Ciechocina nad Drwęcą, Toruń 2005.
2. Librowski S., Inwentarz realny dokumentów Archiwum Diecezjalnego we Włocławku. Dokumenty w kopiariuszach, dział 2, t.7, Wlocławek 2001.
3. Kocek J., Antoni Sebastian Dembowski. Biskup włocławski i pomorski. Warszawa 1953.
4. Zugaj L., Historia administracji w gminie Ciechocin, Lublin 2012.